Στις 4 Νοεμβρίου 2006, διοργανώθηκε, στο Πνευματικό Κέντρο της πόλης, σε συνεργασία με το Δήμο Πτολεμαΐδας, ομιλία με θέμα:
«Η ανάκτηση και συντήρηση της μνήμης της Μ. Ασίας»
με κεντρικό ομιλητή τον καθηγητή Παν/μίου Αθηνών, Γεν. Γραμ. του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών και Δ/ντή του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών κ. Πασχάλη Κιτρομηλίδη. Παράλληλα με την ομιλία λειτούργησε και έκθεση μικρασιατικών κειμηλίων, ευγενικά προσφερθέντων από κυρίες και κυρίους της πόλης.
Ο εκλεκτός ομιλητής αναφέρθηκε στο έργο που επιτέλεσε το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών, στην καταγραφή, περισυλλογή και διάσωση των μαρτυριών των προσφύγων ανά την Ελλάδα. Τόνισε, ότι η όλη προσπάθεια διέπεται από σοβαρότητα, συναίσθηση ευθύνης, γνώση των πολιτιστικών στοιχείων, της ταυτότητας και της ρίζας των προσφύγων.
Οι σύλλογοι, επίσης, επιτελούν μεγάλο έργο με τη διάσωση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, την περισυλλογή κειμηλίων, μαρτυριών και εγγράφων και αντιστέκονται σθεναρά ενάντια στον ερασιτεχνισμό, στην ημιμάθεια και στην καπηλεία. Βέβαια, τόνισε, δεν μεταλαμπαδεύεται εύκολα η ακριβής ιστορική γνώση και η επιστημονική αντίληψη των πραγμάτων.
Έναυσμα, στο Κ.Μ.Σ. για τη μελέτη και καταγραφή του Ελληνισμού της Μ. Ασίας, δόθηκε από μια σειρά άρθρων, με εντυπώσεις από την ενδοχώρα της Μ. Ασίας, του Γεν. Προξένου της Ελλάδας στη Σμύρνη Σ. Αντωνόπουλου, ο οποίος σ`ένα ταξίδι του στο εσωτερικό της Μ. Ασίας, ανακάλυψε έναν άγνωστο ως τότε πληθυσμό, Ορθόδοξο Χριστιανικό, τουρκόφωνο ως επι το πλείστον, συσπειρωμένο γύρω από τις εκκλησίες και τις κοινότητές του. Τα άρθρα αυτά δημοσιεύθηκαν σε μια εποχή που η Ελλάδα ήθελε να εντάξει αυτό το άγνωστο κομμάτι στην επικράτειά της. Σ`αυτό το κενό γνώσης και μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, το Κ.Μ.Σ. άρχισε την έρευνα – καταγραφή και με αντικειμενικότητα και επιστημονική μέθοδο διέσωσε τον πλούτο του Μικρασιατικού Ελληνισμού. Ερεύνησε την τοπογραφία, τη γεωγραφία, τη χωροταξία οικισμών, το εσωτερικό κατοικιών και καταστημάτων, μελέτησε στοιχεία οργάνωσης και διοίκησης και κυρίως τις σχέσεις με τους γείτονες Τούρκους.
Όταν η Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ με τον φιλέλληνα σύζυγό της Οκτάβ Μερλιέ πήγε στη Ρούμελη για την καταγραφή της εκεί παραδοσιακής μουσικής, παρατήρησε την επίδραση των προσφυγικών σκοπών στους γηγενείς. Έτσι άρχισε η καταγραφή της μουσικής παράδοσης των προσφύγων.
Αυτή η προσπάθεια του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών συγκεντρώθηκε σ`ένα πολύτομο έργο με το γενικό τίτλο ΕΞΟΔΟΣ.
Η Έξοδος 1 αφορά στη βίαιη και αιματηρή εκδίωξη των Ελλήνων των Δυτ. παραλίων της Μ. Ασίας. Η Έξοδος 2 αφορά στην απομάκρυνση του Ελληνικού πληθυσμού από την Καππαδοκία, Κιλικία, Παμφυλία, η οποία έγινε ήρεμα σχεδόν δυο χρόνια μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και αυτός ήταν ο λόγος που οι Έλληνες εκείνων των περιοχών, έφεραν μαζί τους όση κινητή περιουσία μπορούσαν, κώδικες κοινοτήτων, ιερά σκηνώματα, λείψανα και κειμήλια. Το τελευταίο κεφάλαιο της ΕΞΟΔΟΥ 2 αναφέρεται στην Πτολεμαΐδα, η οποία είναι ένας μικρόκοσμος της Μ. Ασίας, αφού κατοικήθηκε από πρόσφυγες όλων των περιοχών. Τέλος η ΕΞΟΔΟΣ 3 αναφέρεται στον Ελληνισμό του Πόντου. Στις σελίδες του είναι καταχωρημένοι οι οικισμοί των παραλίων που έφεραν αντίσταση, μάταια όμως αφού εκδιώχθηκαν, καθώς και οι οικισμοί που έφυγαν προς τον Καύκασο και δεν μπόρεσαν να ερευνηθούν.
Τελειώνοντας την πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία του ο κ. Κιτρομηλίδης, ανέφερε, ότι πολύ μεγάλη βαρύτητα από το Κ.Μ.Σ., δόθηκε στο θέμα των χαρτών. Είναι έργο επίπονο και χρονοβόρο, καθώς πρέπει να βρεθούν και να αναγραφούν τα ελληνικά και τα τουρκικά τοπωνύμια για να φανούν καθαρά οι μετακινήσεις των Ελληνικών πληθυσμών.