Απόσπασμα από το βιβλίο του
Θεόδωρου Ηλιάδη
«Προκόνησος Παλάτια Ν. Παλάτια»
Η Κούταλη είναι ένα μικρό νησάκι στη θάλασσα της Προποντίδας Ν.Δ. της νήσου του Μαρμαρά . Το νησί έχει σχήμα κουταλιού ανεστραμμένου και εάν κάποιος το δεί από μακριά , από καράβι , αυθόρμητα θα πεί: «Να ένα αναποδογυρισμένο κουτάλι». Κατοικήθηκε από τα αρχαία χρόνια και αυτό το μαρτυρούν τα αρχαία αγγεία που βρέθηκαν στο νησί . Η Κούταλη είχε ένα χωριό με 2.008 Έλληνες κατοίκους το 1915. Ο χρονογράφος Καντακουζηνός αναφέρει, ότι το επώνυμο Κούταλης έφερε ο Χαρτοφύλαξ της Μεγάλης Εκκλησίας και Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Γρηγόριος Κούταλης που εκοιμήθη το 1335. Εάν δεχθούμε την καταγωγή του ως Κουταλιανού , τότε το όνομα Κούταλη υπάρχει τουλάχιστον από τον 12ο αι.μ.Χ. Μαρτυρία για τα βυζαντινά χρόνια δεν υπάρχει. Πιστεύεται ότι οι περισσότεροι κάτοικοι ήρθαν στο νησί κατά την επανάσταση του 1821 από νησιά του Αιγαίου πελάγους (Άνδρο , Ψαρά , Σκόπελο , Χίο) και από τα Θρακικά και Μικρασιατικά παράλια . Μετά το 1922 Κουταλιανοί πρόσφυγες , εγκαταστάθηκαν στη Ν.Κούταλη Λήμνου, αλλά οι περισσότεροι σκορπίστηκαν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Δ Ι Α Σ Η Μ Ο Ι Κ Ο Υ Τ Α Λ Ι Α Ν Ο Ι
Οικογένεια Καντεμίρ: Οι Κων/νος και Δημήτριος Καντεμίρ ή Καντεμίρη διετέλεσαν ηγεμόνες της Μολδαβίας, από τα τέλη του 17ουαι. έως τις αρχές του 18ου αι. Ο Δημήτριος ,υιός του Κων/νου ,ήταν γλωσσομαθής. Μιλούσε Τουρκικά, Περσικά, Ελληνικά, Αραβικά, Γερμανικά, Ρωσσικά και Λατινικά..
Άνθιμος ΣΤ` Πατριάρχης Κων/πόλεως: Γεννήθηκε στην Κούταλη το 1777 και διετέλεσε Οικουμενικός Πατριάρχης τρείς φορές .(1845-1848,1853-1855,1871-1873).
Παναγής Κουταλιανός: Γεννήθηκε στην Κούταλη τον Μάρτιο του 1847. Ο Νεοέλληνας Ηρακλής ,με κυκλώπεια δύναμη, έγινε γνωστός όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Έδωσε παραστάσεις ανδρείας ακόμη και στη Ν.Αμερική. Έγινε το ίνδαλμα των Ελλήνων.Πέθανε 4-Αυγούστου-1916 στα Εθνικά Φιλανθρωπικά Καταστήματα στο Μπαλουκλή, σε ηλικία 70 ετών. Μετά τριετία, τα οστά του ενταφιάστηκαν στην Κούταλη, στο προαύλιο του ιερού ναού της Παναγίας. Η δύναμή του παραμένει θρυλική στον ελληνικό λαό ακμη και σήμερα .
>Νικόδημος Παπαδόπουλος: Γεννήθηκε στην Κούταλη το 1850. Διετέλεσε Επίσκοπος Αβύδου (1892), Πρωτοσύγγελος Κυζίκου, Προϊστάμενος στο Μπαλουκλί (1906) και Επίσκοπος Μοσχονησίων (1906). Το 1912 προάγεται σε Μητροπολίτη Προικοννήσου και το 1914 γίνεται Συνοδικός. Ήταν ο τελευταίος Μητροπολίτης Προικοννήσου έως το θάνατό του το 1920.
Οικογένεια Ζαχάρωφ: Ονομαστός ήταν ο Ζαχαρίας Ζαχάρωφ, που εγκαταστάθηκε στη Ρωσία στο τέλος του 19ου αι. και έγινε σύμβουλος εμπορίου του Τσάρου και ιππότης διαφόρων ρωσικών ταγμάτων. Το 1844 ,με δαπάνη του ,εκδόθηκε η ακολουθία του Αγ. Τιμοθέου, πολιούχου Προικοννήσου. Γόνοι της ίδιας οικογένειας υπήρξαν οι Ιωάννης, Γρηγόριος και Βασίλειος. Ο τελευταίος ήταν μεγςάλος ευεργέτης της Ελλάδας. Γεννήθηκε το 1854 στην Κων/πολη και πέθανε το 1936 στη Γαλλία. Μεταξύ των δωρεών του περιλαμβάνεται κι ένα μέγαρο στο Παρίσι , για τη στέγαση της εκεί Ελληνικής Πρεσβείας. Το 1908, στη Γαλλία ,ανακηρύχθηκε ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής και ο βασιλιάς της Αγγλίας του απένειμε το Μεγαλόσταυρο το Τάγματος του Λουτρού και τον τίτλο του Σερ.