Με επιτυχία που αγγίζει τα όρια της τελειότητας, ολοκληρώθηκε το 1ο Συμπόσιο που διοργάνωσε ο Σύλλογος Μικρασιατών Πτολεμαΐδας, 8 & 9 Νοεμβρίου 2008. Μια τολμηρή απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου, λίγο μετά τα ΙΩΝΕΙΑ, είδε το φως της πραγμάτωσης και της επιτυχίας. Δέκα εξι Πανεπιστημιακοί, ερευνητές και καθηγητές Μέσης εκπαίδευσης, ανέπτυξαν τις εισηγήσεις τους με τεκμηριωμένες απόψεις και στοιχεία.
Η τιμή της έναρξης του Συμποσίου ανήκε στη χορωδία του Συλλόγου, η οποία κάνοντας πράξη τα λόγια του Πλάτωνα, ότι η μουσική ενώνει τους ανθρώπους ως νόμος ηθικός, απέδωσε παραδοσιακά τραγούδια αντιπροσωπευτικά τριών περιοχών της πολύπαθης Μικρασιατικής χερσονήσου, με ευσεβή πόθο να γίνουν ο ενωτικός κρίκος μεταξύ των προσφύγων της περιοχής μας:
Καλώς ανταμωθήκαμε (Μαρμαράς Προποντίδας)
Λιανοχορταρούδια (Θράκη)
Τραντέλενα (Πόντος)
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος των Μικρασιατών κηρύσσοντας την έναρξη του Συμποσίου, καλωσόρισε τους παρευρισκόμενους και ευχαρίστησε τον Πρύτανη του Παν/μίου Δυτ. Μακεδονίας κ. Γιώργο Μασσαλά, ο οποίος στήριξε επιστημονικά το τολμηρό αυτό όνειρο του Συλλόγου, το Δήμο Πτολεμαΐδας, το Βουλευτή Ν. Κοζάνης κ. Μιχάλη Παπαδόπουλο, για τη μεσολάβησή του στο Υφυπουργείο Απόδημου Ελληνισμού, ώστε να χρηματοδοτηθεί το Συμπόσιο, την Πανελλήνια Ομοσπονδία Μικρασιατικών Σωματείων για την ηθική και υλική συμπαράσταση, τέλος ευχαρίστησε και εξήρε την προσωπικότητα των ομιλητών, που αποδέχθηκαν την πρόσκληση του Συλλόγου. Τόνισε ότι ο Σύλλογος δεν είναι μόνον κτίριο, παραδοσιακές φορεσιές, χοροί και τραγούδια, αλλά κάτι παραπάνω. Έχει στόχο να προσφέρει πολλά στο επιμορφωτικό πεδίο της Πτολεμαΐδας.
Μετά την έναρξη του Συμποσίου ακολούθησε η εναρκτήρια ομιλία του Πρύτανη κ. Μασσαλά, ο οποίος μίλησε για το πνεύμα που αναπτύχθηκε στην Ανατολή, που διαχέεται και ακολουθεί τον Ελληνισμό. Ευχήθηκε το φως εξ ανατολών να φωτίσει τις γενιές του μέλλοντος, για να βρουν αυτοί που θυσιάστηκαν την ανάπαυση.
Οι εισηγήσεις ξεκίνησαν με την
Ενότητα ιστορία:
Πετρόπουλος Ηλίας
Λέκτορας Αρχαίας Ιστορίας τμ. Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών του Δημοκρίτειου Παν/μιου Θράκης.
Ο κ. Πετρόπουλος αναφερόμενος στην έλευση και εγκατάσταση των Αρχαίων Ελλήνων στα Μικρασιατικά παράλια της Ιωνίας είπε μεταξύ άλλων: « …κατά τους ιστορικούς χρόνους την Ιωνία τη δημιούργησε η Ιωνική δωδεκάπολις, η οποία ήταν αποτέλεσμα του μεταναστευτικού κινήματος από Αθήνα και Πελοπόννησο……….. Μαρτυρίες Αρχαίων Ελλήνων και Λατίνων αποδεικνύουν, ότι ο αποικισμός του Ευξείνου Πόντου χρονολογείται από τα αρχαϊκά χρόνια με πρώτη πόλη τη Σινώπη, ενώ η σύγχρονη αρχαιολογική έρευνα αποδεικνύει ότι ο πρώτος αποικισμός ήταν στις όχθες του ποταμού Δούναβη και ακολούθησαν τα παράλια του Ευξείνου».
Ουζούνογλου Νικόλαος
Πρόεδρος Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών
«Ο κ. Ουζούνογλου μίλησε για το μεγαλείο του Βυζαντινού πολιτισμού εστιάζοντας στις πέντε υπηρεσίες που στήριξαν την αυτοκρατορία τα 1200 χρόνια ζωής της, την Οικονομία, τη Δικαιοσύνη, τη Διπλωματία, το Στρατό και την Εκκλησία. Κατ`εξοχήν κοινωνικό κράτος το Βυζάντιο είχε πολυπολιτιστική και πολυπολιτισμική ταυτότητα. Αποτελεί πλούσια πηγή έρευνας καθώς ο Μεσαιωνικός Ελληνισμός επηρέασε τα μέγιστα την μετέπειτα εξέλιξη του πολιτισμού».
Βαμβακίδου Ιφιγένεια
Επίκουρη καθηγήτρια Ιστορίας Παιδαγωγικού τμήματος Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας
Η εισήγηση της κ. Βαμβακίδου αφορούσε τη νεότερη Ελληνική Ιστορία και την πολιτική του πολέμου στη Μ.Ασία. Μεταξύ άλλων τόνισε, « ότι μπορούμε να αναλύσουμε τη σύγχρονη πραγματικότητα μέσα από τη Μικρασιατική καταστροφή. Η καταστροφή της Σμύρνης είναι η μεγαλύτερη ανθρωπιστική καταστροφή του 20ου αιώνα κατά το σύγχρονο Βρεττανό Ιστορικό».
Παυλίδης Αντώνης
Διδάκτωρ Παντείου Παν/μίου, σχολικός Σύμβουλος
Εστίασε ο κ. Παυλίδης σε τρία σημεία:
«1.Σύνδεση ιστορικού πλαισίου με ιστορική εισήγηση
2.Περίοδος Τανζιμάτ (διατάγματα μεταρρυθμίσεων) και τι αυτό σημαίνει.
3.Επιδράσεις κοινωνικές και πολιτικές που οδήγησαν στη Μικρασιατική
Εκστρατεία και καταστροφή».
Αγτζίδης Βλάσης
Διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας Α.Π.Θ.
«Η Μικρασιατική καταστροφή αποτελεί τη σημαντικότερη στιγμή στην Ιστορία του νεότερου Ελληνισμού……… Μέσα σ`ένα κράτος που οι ταυτότητες ήταν μικτές, ο Ελληνισμός θα προσπαθήσει να δημιουργήσει το δικό του Έθνος – Κράτος, το οποίον θα προκαλέσει μεγάλη κοινωνικοοικονομική μετάβαση……………
Η σύγκρουση 1908 – 1923 στην Οθωμανική Αυτοκρατορία είναι σύγκρουση αστικών στρωμάτων γκιαούρηδων με την μιλιταριστική γραφειοκρατία………….το 1916 χιλιάδες πρόσφυγες βρίσκονται στο στόχαστρο των βασιλικών. Το αντιπροσφυγικό πνεύμα, που χαρακτήριζε τον παλιοελλαδιτισμό, εκφράστηκε με πολλούς τρόπους, δύο όμως είναι οι σημαντικότεροι:
1.Το Λαϊκό κόμμα ψηφίζει την εγκατάλειψη των Ελλήνων της Μ.Ασίας στους Κεμαλικούς.
2.Όταν σπάει το μέτωπο στη Μ.Ασία αποστέλλει τηλεγράφημα ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδας Γούναρης προς τον Αρμοστή της Σμύρνης Στεργιάδη να μην επιτρέψει στον Ελληνικό πληθυσμό να φύγει από τη Σμύρνη».
Μαλκίδης Θεοφάνης
Διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών
«Τα τελευταία χρόνια γίνεται πολύς λόγος για τη γενοκτονία και την αποκατάσταση των θυμάτων της………..Η έννοια της γενοκτονίας ήταν αποδεκτή από τη συνθήκη των Σεβρών ακόμη, μάλιστα και από τους Τούρκους………..
Τα στάδια της γενοκτονίας είναι οκτώ: ομαδοποίηση, στιγματισμός, οργάνωση, πόλωση, εξολόθρευση, προετοιμασία, άρνηση ευθυνών…….
Σύμφωνα με τις αρχές και τις οδηγίες του Ο.Η.Ε. με απλά λόγια, ο καθένας από εμάς, μπορεί να ζητήσει την επανόρθωση και να ζητήσει να του επιστραφεί η οικεία του και τα μνημεία γενικότερα. Όχι τόσο η υλική πλευρά της αποζημίωσης όσο η ηθική»
Ενότητα Πολιτισμός:
Καρακωστάνογλου Βενιαμίν
Πανεπιστημιακός Διεθνολόγος, Αντιδήμαρχος Θεσσαλονίκης.
«Ο μικρασιατικός Ελληνισμός, τόνισε ο κ. Καρακωστάνογλου, έφερε μαζί του μνήμες ιστορίας και πολιτισμού 35 αιώνων, γνώσεις και δεξιότητες στη γεωργία και στη βιομηχανία, ταλέντο στις τέχνες και στην επιστήμη, δίψα για επιβίωση και προκοπή. Η προίκα του παρελθόντος έγινε ελπίδα για το παρόν και υποθήκη για το μέλλον. Εμείς οι απόγονοι των προσφύγων έχουμε καθήκον ιερό να καταγράψουμε, να μελετήσουμε, να αναδείξουμε και να αναβιώσουμε τον πολιτισμό της καθ`ημάς Ανατολής, με τη βοήθεια σημαντικών ιδρυμάτων που δημιούργησαν οι πρόσφυγες ή οι απόγονοι όπως: η Παναγία Σουμελά, η Βασιλειάδα, το Καππαδοκοκό κέντρο της Ν. Καραβάλης Καβάλας, το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, η Ελληνική Μικρασιατική Εγκυκλοπαίδεια. Σας καλώ όλους να μελετήσουμε και να μεταδώσουμε στις επερχόμενες γενιές τον πολιτισμό και την Ιστορία της Μ.Ασίας και να μπολιάσουμε μ`αυτά το νεοελληνικό γίγνεσθαι».
Γαβρά Ελένη
Δρ. Αρχιτέκτων Α.Π.Θ. Λέκτορας οικιστικής και πολιτιστικής κληρονομιάς στα Βαλκάνια και στον Παρευξείνιο Πόντο.
«Η Αρχιτεκτονική στον Πόντο, είπε μεταξύ άλλων η κ. Γαβρά, επηρεάστηκε από την κοινωνική και οικονομική θέση των κατοίκων. Πλούσια περιοχή σε μεταλλεύματα, σε εισαγωγικό και εξαγωγικό εμπόριο, ο Πόντος έχει να επιδείξει μέγαρα, επαύλεις, Εκπαιδευτήρια, Τράπεζες, Δημόσια κτίρια νεοαναγεννησιακής Αρχιτεκτονικής και νεοκλασικής μορφής, τυπικές αστικές κατοικίες με ανατολίτικες και δυτικές καταβολές».
Παπαδόπουλος Ιορδάνης
Ιστορικός, Ερευνητής, καθηγητής Μαθηματικών.
«Ο κ. Παπαδόπουλος, στην εισήγησή του αναφέρθηκε στις γλώσσες επικοινωνίας των Ρωμιών στη Μ. Ασία, οι οποίοι σε άλλη γλώσσα γράφανε και σε άλλη επικοινωνούσαν. Τα Αρχαία Ελληνικά, τα Ελληνικά Αλεξανδρινών χρόνων, τα Καππαδοκικά, τα Καραμανλίδικα (δηλ. οθωμανικές λέξεις με ελληνική γραφή), η ποντιακή με τις διαλέκτους της, τα Οθωμανικά Τουρκικά, τα Φραγκοχιώτικα (δηλ. λατινικοί χαρακτήρες με ελληνικές λέξεις), τα Αρμένικα συνθέτουν το μωσαϊκό επικοινωνίας των Ρωμιών στη Μ. Ασία».
Σουλακέλης Θεοφάνης
Καθηγητής Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής
Πρ. και Καλλιτεχνικός Δ/ντής του Κ.Α.Λ.Μ.Ε.
«Ο κ. Σουλακέλης μίλησε για τη μουσική και τους μουσικούς στη χερσόνησο της Μ. Ασίας τονίζοντας πως είναι δύσκολη η συλλογή μουσικού υλικού. Μουσικά και λαογραφικά στοιχεία διαθέτει το Κέντρο Μικρασιατικών Σπουδών. Ο Σίμων Καρράς επίσης δημιούργησε ένα σημαντικό μουσικό αρχείο, καταγράφοντας τραγούδια από πρόσφυγες πρώτης γενιάς. Στη Σμύρνη η μουσική παιδεία ήταν πλούσια και οι μουσικοί ήταν μορφωμένοι. Λίγο πριν το `22 δημιουργήθηκαν οι Εστουδιαντίνες, οι οποίες ήταν κουαρτέτο μαντολίνων ενώ υπήρχαν 17 τύποι ορχήστρας στη χερσόνησο της Μ. Ασίας».
Ποτηρόπουλος Παρασκευάς
Ερευνητής του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.
«Ο κ. Ποτηρόπουλος, στην εισήγησή του, τόνισε πως ο πρόσφυγας είναι μια ιδιαίτερη κατηγορία και ο πολιτισμός που ανέπτυξε μελετήθηκε μέσα από θεσμικούς φορείς. Μέχρι το 1922 η μελέτη του πολιτισμού γινόταν με έργα που κατετίθεντο στο κέντρο ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας (π.χ. από το Ζωγράφειο σχολείο Κωνσταντινούπολης, από τις συλλογές του Ιωάννη Πολίτη κ.ά.). Μετά το 1922 διακρίνεται το έργο του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών. Σκοπός του κέντρου Λαογραφίας είναι η συγκέντρωση υλικού παραδοσιακού πολιτισμού».
Ενότητα Μνημεία:
Μεντεσίδου Ελένη
Αρχαιολόγος
«Η κ. Μεντεσίδου, ξεκίνησε την περιήγησή της στην Ιωνία από τα χρόνια της μυθολογίας και συνέχισε με τις ξακουστές αποικίες Μίλητο, Πέργαμο και Έφεσσο. Τα αρχαιολογικά ευρήματα και των τριών πόλεων καταδεικνύουν το υψηλό κοινωνικό και μορφωτικό επίπεδο, το επίπεδο της άσκησης του πνεύματος και του σώματος, το επίπεδο του εμπορίου και των συναλλαγών».
Μεχτίδης Πέτρος
Αρχαιολόγος
Συντηρητής έργων τέχνης στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού
«Ο κ. Μεχτίδης μας ταξίδεψε ως τους ορεινούς Αιζανούς της Φρυγίας, για να μας ξεναγήσει στον καλλίτερα διατηρημένο ναό του Δία. Ένα μνημείο ελάχιστα γνωστό επι αυτοκράτορος Αδριανού το 117 – 118 μ.Χ.»
Καραλευθέρης Παντελής
Μέλος Δ.Σ. Π.Ο.Ε. & ΔΙ.ΣΥ.Π.Ε.
«Μας είπαν να ξεχάσουμε, γιατί έτσι τους βόλευε. Τη μνήμη όμως δεν μπορούν να μας την πάρουν…Πως γίνεται να νοσταλγείς κάτι που δεν έχεις ζήσει»; Απάντησε σ`αυτό το ερώτημα ο κ. Καραλευθέρης κάνοντας ένα οδοιπορικό στον Πόντο καταγράφοντας και φωτογραφίζοντας τα μνημεία του, ένα δείγμα των οποίων ακολουθεί:
Ναός του Θεού Μίθρα στην Τραπεζούντα, κιονόκρανα και αγγεία στο Ιασώνιο και στην Ηράκλεια, ο θησαυρός της Αμισσού, οι λαξευτοί τάφοι στην Σαμψούντα, οι σαρκοφάγοι στην Κασταμονή, οι τάφοι των Μιθριδατών στην Αμάσεια, το τούνελ του Τραϊανού, το κοίλο Ρωμαϊκό θέατρο, η μονή Αγ. Ιωάννου Βαζελώνος, η Παναγία Σουμελά, βυζαντινά οχυρά, τοξωτά γεφύρια, η Αγ. Σοφία Τραπεζούντας, η Παναγιά η Χρυσοσκέπαστη, ισλαμικά τεμένη.
Αθανασιάδης Δημήτριος
Φιλόλογος
Ο κ. Αθανασιάδης χάρισε στο κοινό μια περιήγηση στον Πόντο και στην Καππαδοκία, εστιάζοντας στα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά κτίσματα, μέσα από προσωπικές εμπειρίες, από τα ταξίδια του και από σειρά φωτογραφιών.