Πολλά έχουν γραφεί, πολλά έχουν ειπωθεί και πολύς αγώνας έχει δοθεί για να πάρει η γυναίκα την αρμόζουσα θέση της στην κοινωνία.
Η Μικρασιάτισσα , από το 19ο αιώνα , παρά τις κοινωνικές αντιλήψεις που επικρατούσαν και ήθελαν τη γυναίκα να κρατά το ρόλο της «Εστιάδος», δραστηριοποιήθηκε στο κοινωνικό έργο της Εκκλησίας και σε φιλεκπαιδευτικούς και φιλανθρωπικούς συλλόγους. Όμως ο δρόμος δύσκολος για την ανάπτυξη και αφύπνιση της φεμινιστικής συνείδησης και του φεμινιστικού πνεύματος ,που στη Μικρά Ασία έγινε με οδυνηρό τρόπο. Οι νέες συνθήκες διαβίωσης των εκεί εγκατεστημένων Ελλήνων, μετά το διωγμό 1914-1918 ,ο πόλεμος και η ανάγκη έδειξαν στη Μικρασιάτισσα το δρόμο της έμμισθης εργασίας και της διεκδίκησης των δικαιωμάτων της. Έτσι «άρχισε ν`ανθίζει η μαραμένη εξυπνάδα» ,όπως χαρακτηριστικά λέει και ο Λέλος Βενέζης, ώστε να συναγωνίζεται τον άνδρα στην επιστήμη , στην τέχνη και στην πολιτική. Στάθηκαν ίσες προς ίσους, στο πλευρό των ανδρών, όταν η Κεμαλική βία και αναρχία αμαύρωσε τον ουρανό της Ιωνίας. Aλλά και μετά ,στα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς , συνέχισαν δυναμικά να διαφεντεύουν το σπίτι, το νοικοκυριό, την οικογένεια, τα ζώα, τα χωράφια, αφού ο άντρας ή χάθηκε, ή έλειπε. Σαν γιαγιάδες, σαν μάνες, σαν γυναίκες, σαν αδελφές, νανούρισαν, χάιδεψαν, συμβούλεψαν και απάλυναν τους κόπους και τους πόνους της ζωής. Χωρίς τη δυναμικότητά τους δε θα στέριωναν οι επόμενες γενιές στις νέες εστίες,δεν θα υπήρχε το μεγαλείο , η αρχοντιά, η ευγένια ,το φιλότιμο, η δημιουργικότητα και η ανωτερότητα του νεότερου Μικρασιατικού Ελληνισμού. Φέρουν μέσα τους «την ιερή φλόγα», από τη μακρινή Πατρίδα για να φωτίζει το μέλλον εδώ …
Χρύσα Μαρτινάκη – Κοκκίνη